پدافند:

واژه «پد» به معنای دفاع، جلوگیری یا محافظت و واژه «آفند» به معنای حمله، یورش و تهاجم می باشد.

به این ترتیب پدافند به معنای دفاع در مقابل حمله خواهد بود. این دفاع به دو صورت تعریف شده است
الف) پدافند عامل: به معنای دفاع مسلحانه و نظامی از کشور

ب) پدافند غیرعامل: به معنای دفاع و محافظت غیرنظامی از کشور

الف) پدافند عامل:

واضح است که در این شیوه، دفاع از کشور مستلزم بکارگیری سلاح و شیوه های نظامی می باشد و زمانی اتفاق می افتد که حمله آشکار یا مسلحانه صورت گرفته باشد و قبل از وقوع چنین حمله ای با آموزش نظامی (تاکتیک ها، شیوه های بکارگیری سلاح و…) و ارتقای تجهیزات نظامی سعی در ایجاد آمادگی برای پدافند عامل می شود.

تعریف دیگرعبارتست از بکارگیری مستقیم جنگ افزار، به منظور خنثی نمودن و یا کاهش اثرات عملیات خصمانه هوایی، زمینی، دریایی، نفوذی و خرابکارانه بر روی اهداف مورد نظر.

 ب) پدافند غیرعامل:

در این مورد دیگر سلاح و روش های دفاع نظامی بکار نمی آید و این محافظت یا دفاع که ابعاد آن به مراتب وسیع تر از دفاع عامل است، باید ملاک عمل قرار گیرد. در این روش، باید شیوه ها، ابعاد گوناگون و گستره وسیع تهدیدات، تهاجم و حمله دشمن مورد بررسی قرار گرفته و برای تک تک آنها با ارائه بهترین راهکارها چه قبل از وقوع و چه در حین وقوع، تدبیر نمود.

در تعریف دیگر می توان پدافند غیرعامل یا دفاع غیرعامل به مجموعه اقداماتی اطلاق می‌گردد که به کارگیری جنگ افزار نیاز ندارد و با اجرای آن می‌توان از وارد شدن خسارات مالی به تجهیزات و تاسیسات حیاتی و حساس نظامی و غیرنظامی و تلفات انسانی جلوگیری نموده و یا میزان این خسارات و تلفات را به حداقل ممکن کاهش داد.

پدافند در مفهوم کلی، دفع، خنثی کردن و یا کاهش تاثیرات اقدامات آفندی دشمن و ممانعت از دستیابی به اهداف خودی است.

اقدامات اساسی دفاع غیر عامل:

اقدامات اساسی در تامین دفاع غیرعامل شامل موارد ذیل می‌باشد که در تهیه طرح‌ها متناسب با ماموریت، وضعیت، موقعیت و شرایط زمانی و مکانی و رده سازمانی باید مورد استفاده و بهره برداری لازم قرار گیرد.

استتار، اختفا، پوشش، فریب، تفرقه و پراکندگی، مقاوم سازی و استحکام ، اعلام خبر، مکان یابی، تحرک ، پناهگاه، جان پناه، انضباط استتار ، حفاظت، سیستم اطفا حریق، اقدامات درون سیستمی، آموزش و ایجاد فرهنگ دفاع، ایجاد موانع